industrial-revolution-in-punjab-10-32-lakh-new-small-industries-mann-government-s-boost-empowers-2-55-lakh-women-entrepreneurs-

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਨਕਲਾਬ: 10.32 ਲੱਖ ਨਵੇਂ ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰ; ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਨਾਲ 2.55 ਲੱਖ ਔਰਤਾਂ ਬਣੀਆਂ ਉੱਦਮੀ!

Nov13,2025 | Narinder Kumar | Chandigarh

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ, ਯਾਨੀ ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ (MSME) ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਕਾਮਯਾਬ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਹੈ। MSME (ਐਮ-ਐਸ-ਐਮ-ਈ) ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ, ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਮੱਧਮ ਦਰਜੇ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ। ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਮੱਧਮ ਦਰਜੇ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਜਾਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ (ਕਿ ਉਹ ਕਿੰਨਾ ਪੈਸਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ) ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਪਛਾਣ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਾਫ਼ ਸੋਚ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਅੱਜ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੈਸਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪਸੰਦੀਦਾ ਥਾਂ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੇਂ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ, ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਲੈ ਆਈ ਹੈ।

ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਰਚ 2022 ਤੋਂ ਮਾਰਚ 2025 ਤੱਕ, ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 10,32,682 (ਦਸ ਲੱਖ ਬੱਤੀ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ) ਨਵੇਂ ਛੋਟੇ ਉਦਯੋਗ ਰਜਿਸਟਰ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਅੰਕੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੰਮ-ਧੰਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਹੌਲ ਕਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਹ ਜੋ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਵੇਂ ਉਦਯੋਗ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 24,806.91755 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਭਾਰੀ-ਭਰਕਮ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ 24 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਦੀ ਰਕਮ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਇਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪੈਸਾ ਲਗਾਉਣਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੈਸਾ ਨਵੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਖਰੀਦਣ, ਕਾਰਖਾਨੇ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ’ਤੇ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਨਵੇਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 2,55,832 ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਮਾਲਕ ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਖੁਦ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੂਰੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 7,73,310 ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਮਰਦ ਹਨ, ਜੋ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਇਹ ਉਦਯੋਗ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ (ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ) ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੈ। ਕੁੱਲ 2,57,670 ਨਵੇਂ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਉਦਯੋਗ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 9,009 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 2,54,764 ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ (ਮਾਈਕ੍ਰੋ) ਉਦਯੋਗ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ-ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਖੁਦ ਦਾ ਸਮਾਨ ਬਣਾ ਕੇ ਵੇਚ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।

ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ (ਸਰਵਿਸ ਸੈਕਟਰ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਕਮਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰਵਿਸ ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਦੁਕਾਨਾਂ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਿਪੇਅਰ, ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ, ਹੋਟਲ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਕੰਮ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 3,51,467 ਨਵੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ 7,135 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ 3,50,454 ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ (ਮਾਈਕ੍ਰੋ) ਉਦਯੋਗ ਹਨ, ਜੋ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ।

ਵਪਾਰ (ਟਰੇਡਿੰਗ) ਯਾਨੀ ਸਮਾਨ ਦੀ ਖਰੀਦ-ਫਰੋਖਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 4,23,545 ਨਵੇਂ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਵੇਂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ 8,663 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ (ਹੱਬ) ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ 4,17,992 ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ (ਮਾਈਕ੍ਰੋ) ਵਪਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਮੰਡੀਆਂ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਜ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ’ਤੇ ਹੀ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 22 ਫਰਵਰੀ 2024 ਨੂੰ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ “MSME ਵਿੰਗ” ਬਣਾਉਣ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਹਿਲ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਖਾਸ ਦਫ਼ਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਛੋਟੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਵਿੰਗ ਪੱਕਾ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਰਜ਼ਾ ਮਿਲੇ, ਉਹ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਅਪਣਾ ਸਕਣ, ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਸਕਣ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਦੂਰ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।

industrial-revolution-in-punjab-10-32-lakh-new-small-industries-mann-government-s-boost-empowers-2-55-lakh-women-entrepreneurs-